Een eenfasige inductiemotor werkt volgens het principe van elektromagnetische inductie om rotatiebewegingen te produceren. Wanneer wisselspanning wordt toegepast op de statorwikkelingen van de motor, ontstaat er een roterend magnetisch veld. In een enkelfasige motor is dit roterende magnetische veld niet inherent aanwezig vanwege de enkelfasige voeding, dus worden er hulpmechanismen gebruikt om het te creëren. Meestal wordt dit bereikt door het gebruik van hulpwikkelingen of startmethoden zoals condensatoren.
De werking van een inductiemotor kan als volgt stap voor stap worden uitgelegd: wanneer wisselspanning op de statorwikkelingen wordt aangelegd, ontstaat er een magnetisch veld dat van richting verandert afhankelijk van de frequentie van de aangelegde spanning. Dit wisselende magnetische veld induceert een stroom in de rotorstaven als gevolg van de elektromagnetische inductiewet van Faraday. De interactie tussen het roterende magnetische veld en de geïnduceerde stroom in de rotorstaven genereert een koppel, waardoor de rotor gaat draaien.
Bij een enkelfasige inductiemotor is het bereiken van een zelfstartvermogen essentieel. Dit wordt doorgaans bereikt door het aanbrengen van een hulpwikkeling en een startcondensator. De hulpwikkeling is onder een hoek ten opzichte van de hoofdwikkeling geplaatst, waardoor er een faseverschil ontstaat dat tijdens het starten een roterend magnetisch veld produceert. De startcondensator wordt gebruikt om de fase van de hulpwikkelingsstroom te verschuiven, waardoor de motor voldoende koppel kan ontwikkelen om de traagheid te overwinnen en te gaan draaien. Zodra de motor een bijna synchrone snelheid bereikt, wordt de startcondensator gewoonlijk losgekoppeld van het circuit door een centrifugaalschakelaar of op een andere manier.
Het basisprincipe achter de werking van een inductiemotor omvat de interactie tussen het roterende magnetische veld dat wordt geproduceerd door de statorwikkelingen en de geïnduceerde stroom in de rotor. Wanneer wisselspanning wordt toegepast op de statorwikkelingen, ontstaat er een roterend magnetisch veld dat stromen in de rotorgeleiders induceert. Deze stromen in de rotor werken samen met het roterende magnetische veld, waardoor een koppel ontstaat dat ervoor zorgt dat de rotor gaat roteren. De motor blijft draaien met een snelheid die iets lager is dan de synchrone snelheid van het roterende magnetische veld, bekend als slip, wat nodig is om de motor koppel te laten ontwikkelen en nuttig werk te verrichten.