Mikrofony pełnią różne funkcje w zależności od ich typu i konstrukcji. Ich podstawową funkcją jest przekształcanie fal dźwiękowych w sygnały elektryczne, które można przetwarzać lub nagrywać. Proces ten polega na wychwytywaniu energii akustycznej i przekształcaniu jej na sygnał analogowy, który można dalej wzmacniać, modyfikować lub konwertować do formatu cyfrowego.
Mikrofony są wykorzystywane do wielu celów. Pięć typowych zastosowań obejmuje nagrywanie wokali i instrumentów w produkcji muzycznej, wzmacnianie dźwięku do wystąpień publicznych lub występów, przechwytywanie dźwięku w produkcji wideo, ułatwianie komunikacji podczas telekonferencji lub transmisji oraz umożliwianie rozpoznawania głosu i dyktowania w zastosowaniach technologicznych.
Kluczowe cechy mikrofonów obejmują ich czułość na dźwięk, zakres odpowiedzi częstotliwościowej, charakterystykę kierunkową (np. dookólną lub kardioidalną), zdolność do radzenia sobie z hałasem i fizyczną jakość wykonania. Te cechy określają, jak dobrze mikrofon radzi sobie w różnych środowiskach i dla różnych typów źródeł dźwięku.
Procesor mikrofonu, często zintegrowany ze sprzętem audio lub jako samodzielne urządzenie, ma za zadanie wzmacniać lub modyfikować sygnał audio przechwytywany przez mikrofon. Może obejmować funkcje takie jak korekcja, kompresja, bramkowanie szumów i przetwarzanie efektów, umożliwiając użytkownikom dostosowanie i optymalizację wyjścia mikrofonu zgodnie z określonymi wymaganiami.
Mikrofony są powszechnie używane do takich zadań, jak nagrywanie muzyki i podcastów, wzmacnianie dźwięku na żywo podczas koncertów i wydarzeń, nagrywanie narracji do filmów i reklam, przechwytywanie dźwięku z nagrań terenowych na potrzeby produkcji medialnej oraz umożliwianie komunikacji głosowej w aplikacjach telefonicznych i konferencyjnych online. Ich wszechstronność sprawia, że są niezastąpione w wielu zastosowaniach profesjonalnych i konsumenckich, gdzie istotne jest przechwytywanie i odtwarzanie dźwięku.