Główna różnica między tranzystorami NPN i PNP polega na ich wewnętrznej budowie i kierunku przepływu prądu. W tranzystorze NPN większością nośników ładunku są elektrony. Składa się z warstwy materiału półprzewodnikowego typu P (podstawy) umieszczonej pomiędzy dwiema warstwami materiału półprzewodnikowego typu N (kolektor i emiter). Gdy do bazy (typ P) wpływa mały prąd, kontroluje on większy prąd płynący od kolektora do emitera (typ N), dzięki czemu tranzystory NPN idealnie nadają się do wzmacniania i zastosowań przełączających, w których prąd przepływa od kolektora do emitera.
Tranzystory NPN i PNP różnią się przede wszystkim budową wewnętrzną i kierunkiem przepływu prądu. W tranzystorze NPN prąd przepływa od kolektora (typu N) do emitera (typu N), kontrolowany przez prąd wpływający do bazy (typu P). Taka konfiguracja umożliwia wzmacnianie i przełączanie prądów, dzięki czemu tranzystory NPN nadają się do szerokiego zakresu zastosowań w elektronice.
Wybór pomiędzy tranzystorami NPN i PNP często zależy od wymagań konkretnego zastosowania. Tranzystory NPN są powszechnie preferowane w stosunku do tranzystorów PNP w wielu obwodach elektronicznych z kilku powodów. Tranzystory NPN charakteryzują się zazwyczaj wyższą ruchliwością elektronów i większą szybkością przełączania w porównaniu do tranzystorów PNP. Mają także zwykle niższą rezystancję włączenia i wyższe wzmocnienie prądowe, co czyni je bardziej wydajnymi w zadaniach wzmacniania i przełączania. Ponadto tranzystory NPN są łatwiej dostępne w różnych technologiach półprzewodnikowych i łatwiej je zintegrować z obwodami scalonymi i konstrukcjami elektronicznymi.
Tranzystory NPN i PNP różnią się konfiguracjami sterowania logicznego. W sterowaniu logiką NPN tranzystor pełni funkcję przełącznika lub wzmacniacza, w którym niewielki prąd lub napięcie przyłożone do bazy (typ P) steruje większym prądem płynącym od kolektora do emitera (typ N). Taki układ jest typowy w cyfrowej elektronice i obwodach logicznych, gdzie powszechnie stosuje się tranzystory NPN ze względu na ich szybką reakcję i wydajne możliwości przenoszenia prądu.
Natomiast sterowanie logiczne PNP obejmuje tranzystor, w którym prąd przepływa od emitera (typ P) do kolektora (typ P), gdy do bazy zostanie przyłożony niewielki prąd (typ N). Tranzystory PNP są stosowane w komplementarnych obwodach logicznych i niektórych konstrukcjach wzmacniaczy, w których prąd płynie w przeciwnym kierunku w porównaniu do tranzystorów NPN. Zrozumienie tych różnic ma kluczowe znaczenie przy projektowaniu i wdrażaniu skutecznych obwodów elektronicznych w oparciu o specyficzne wymagania aplikacji.