Rozrusznik prądu stałego nie jest zwykle używany do sterowania prędkością silnika prądu stałego. Rozruszniki prądu stałego to urządzenia przeznaczone przede wszystkim do uruchamiania i zatrzymywania silników prądu stałego poprzez kontrolę przyłożonego do nich napięcia. Nie są zaprojektowane do zapewnienia precyzyjnej kontroli prędkości w szerokim zakresie prędkości, co jest niezbędne w wielu zastosowaniach wymagających pracy ze zmienną prędkością. Do sterowania prędkością silnika prądu stałego zwykle stosuje się specjalistyczne metody sterowania, takie jak sterowanie napięciem twornika, sterowanie strumieniem pola lub techniki modulacji szerokości impulsu (PWM). Metody te pozwalają na precyzyjną regulację prędkości silnika poprzez zmianę napięcia twornika lub prądu wzbudzenia, kontrolując w ten sposób charakterystykę momentu obrotowego silnika.
Sterowanie prędkością silnika prądu stałego można osiągnąć różnymi metodami, w zależności od typu silnika i wymagań aplikacji. Jedną z powszechnych metod jest sterowanie napięciem twornika, w którym napięcie przyłożone do zacisków twornika silnika jest zmieniane za pomocą sterowanego urządzenia półprzewodnikowego, takiego jak przerywacz lub regulowany zasilacz prądu stałego. Zwiększając lub zmniejszając napięcie twornika, można regulować prędkość silnika, ponieważ prędkość jest wprost proporcjonalna do napięcia twornika (w warunkach stałego momentu obrotowego). Inna metoda polega na sterowaniu strumieniem pola, podczas którego reguluje się natężenie pola magnetycznego w uzwojeniu pola silnika, wpływając w ten sposób na charakterystykę prędkości i momentu obrotowego silnika. Nowoczesne metody, takie jak modulacja szerokości impulsu (PWM), zapewniają skuteczną kontrolę prędkości poprzez szybkie włączanie i wyłączanie napięcia zasilania przy różnych cyklach pracy, skutecznie kontrolując średnie napięcie przyłożone do silnika.
Rozruszniki zazwyczaj nie są używane do sterowania prędkością silników bocznikowych prądu stałego, ponieważ silniki bocznikowe prądu stałego z natury mają stosunkowo stałą charakterystykę prędkości przy zmiennych obciążeniach, ze względu na swoją konstrukcję. Silniki bocznikowe utrzymują niemal stałą prędkość, dostosowując prąd twornika do zmian momentu obciążenia, dzięki stosunkowo słabemu sprzężeniu pomiędzy twornikiem a uzwojeniami wzbudzenia. Dlatego też kontrolę prędkości silników bocznikowych prądu stałego często osiąga się poprzez regulację napięcia twornika za pomocą metod takich jak kontrola napięcia twornika lub technik osłabiania pola, zamiast używać rozruszników, które są przeznaczone głównie do pracy w trybie załączania/wyłączania.
Do sterowania prędkością silnika prądu stałego po stronie pola (sterowanie polem) powszechnie stosuje się rozrusznik reostatyczny. Rozrusznik ten zawiera rezystory połączone szeregowo z uzwojeniem wzbudzenia silnika prądu stałego. Zmieniając rezystancję w obwodzie pola, można regulować prąd pola, a tym samym siłę pola magnetycznego, co pozwala na precyzyjną kontrolę prędkości silnika. Metoda ta jest skuteczna w zastosowaniach wymagających płynnej kontroli prędkości i jest powszechnie stosowana w warunkach przemysłowych, gdzie silniki prądu stałego muszą pracować z różnymi prędkościami w zależności od wymagań aplikacji.
Rozrusznik w silniku prądu stałego jest zwykle używany do bezpiecznego i niezawodnego uruchamiania i zatrzymywania silnika. Kontroluje napięcie przyłożone do silnika podczas rozruchu, aby ograniczyć prąd rozruchowy i zapobiec uszkodzeniu uzwojeń silnika i innych podzespołów. Rozruszniki zapewniają również ochronę przed warunkami nadprądowymi i mogą zawierać takie funkcje, jak przekaźniki przeciążeniowe umożliwiające odłączenie silnika w przypadku nadmiernego obciążenia lub awarii. Zasadniczo rozrusznik zapewnia kontrolowaną pracę silnika prądu stałego podczas faz rozruchu i wyłączania, zwiększając trwałość silnika i bezpieczeństwo pracy.