Een bliksemafleider, ook wel bliksemafleider of luchtterminal genoemd, is een metalen staaf of geleider die bovenop een gebouw of constructie is geïnstalleerd. De primaire functie is het beschermen van het gebouw tegen blikseminslagen door een voorkeurspad te bieden waarlangs de elektrische ontlading de grond veilig kan bereiken. Wanneer een onweerswolk boven je hoofd trekt, veroorzaakt dit een groot elektrisch potentiaalverschil tussen de wolk en de grond. Dit kan een blikseminslag tot gevolg hebben als het potentiaalverschil groot genoeg wordt.
De bliksemgeleider werkt door de blikseminslag naar zich toe te trekken vanwege zijn prominente positie en vorm. Wanneer een bliksemschicht nadert, biedt de staaf een punt met een lage elektrische weerstand waar de ontlading kan inslaan. Het geleidende materiaal van de bliksemafleider zorgt ervoor dat de elektrische stroom onschadelijk naar de grond kan stromen in plaats van door het gebouw zelf te gaan. Door ervoor te zorgen dat de bliksem dit makkelijke pad kan volgen, helpt de bliksemafleider schade aan de structuur van het gebouw en de bewoners ervan te voorkomen.
Een bliksemafleider beschermt een gebouw door blikseminslagen te onderscheppen en de elektrische stroom veilig naar de grond te geleiden. Zonder bliksemafleider kan een gebouw vanwege zijn hoogte en structuur blikseminslag veroorzaken, wat mogelijk catastrofale gevolgen heeft, zoals brand, structurele schade of stroompieken. Door de immense elektrische energie van een bliksemschicht via een speciaal pad naar de grond af te voeren, minimaliseert de bliksemafleider het risico op schade aan het gebouw en de bewoners ervan.
In de natuurkunde werken bliksemafleiders op basis van het principe van elektrostatica en elektrische geleidbaarheid. Wanneer een onweerswolk een sterk elektrisch veld in de atmosfeer induceert, ontstaat er een groot potentiaalverschil tussen de wolk en de grond. Een bliksemafleider heeft een spitse of ronde punt die het lokale elektrische veld versterkt, waardoor de kans groter is dat er een bliksemontlading aan de punt plaatsvindt dan elders. Dit fenomeen staat bekend als het corona-effect, waarbij de elektrische veldsterkte geconcentreerd is op scherpe punten of randen, waardoor de ontlading van opgehoopte lading wordt vergemakkelijkt.
De bliksemgeleider geleidt de lading van een blikseminslag naar de aarde via een proces dat aarding wordt genoemd. De geleider is doorgaans verbonden met een netwerk van begraven metalen staven of platen die diep in de grond reiken. Wanneer de bliksem inslaat op de staaf, stroomt de elektrische stroom door de geleider en in het aardingssysteem, waardoor de energie onschadelijk in de aarde wordt verspreid. Dit aardingsproces zorgt ervoor dat het elektrische potentieel van het gebouw in evenwicht blijft en voorkomt schade door stroompieken of brand die het gevolg kunnen zijn van een ongecontroleerde blikseminslag.